ن
النار أهون من العار
ترجمه از عربی به فارسی: سوختن به آتش به که در ننگ زیستن (امثال و حکم دهخدا). نظیر: المنیة ولا الدنیة.
النار تأکل بعضها إن لم تجد ما تأکله
النار قد تُخَلِّفُ رماداً
الناس أتباع من غَلبْ
ترجمه: «مردمان، پیروان چیره‌شدگان و پیروزی‌یافتگانند.»
الناس أعداء ما جهلوا منسوب به علی ابن ابیطالب
ترجمه: «مردمان، هرآنچه را ندانند دشمن گیرند.» (امثال و حکم دهخدا)
الناس سواسیة کأسنان المشط
الناس عبید الإحسان
ترجمه: انسانها بنده احسانند.
الناس على دین ملوکهم
ترجمه: «مردمان، به‌آیین پادشاهان خود گروند.»
تمثیل: «آن رسول حق قلاووز سلوک// گفت الناس علی دین ملوک» جلال‌الدین محمد بلخی
الناس لبعضها
الناس لولا الدین لأکل بعضهم بعضا
نام ساعة الرحیل
نحاول ملکا أو نموت فنعذرا
الندم على السکوت خیر من الندم على القول
ترجمه از زبان عربی به فارسی: پشیمانی بر سکوت به که ندامت از گفتار. نظیر: پشیمان ز گفتار دیدم بسی/ پشیمان نشد از خموشی کسی
نزل بواد غیر ذی زرع
نزه جمیلک من قبح الْمَنِّ
النصح بین الملأ تقریع علی ابن ابیطالب
ترجمه: «کسان را در جمع اندرز گفتن، گونه‌ای از سرزنش باشد.»
نصف العقل مُدَاراةُ الناس
النظافة من الإیمان
ترجمه: «نظافت از ایمان است.»
مترادف فارسی: «تمیزی نشانه ایمان است.»
نظر العدو بما أسر یبوح
نعم الثوب العافیة إذا انسدل على الکفاف
نعم الجدود ولکن بئس ما خلفوا
نعم العون على المروءة المال
نعم المؤَدِّبُ الدهر
نعم حاجب الشهوات غض البصر
النعمة عروس مهرها الشکر
نعیب زماننا والعیب فینا وما لزماننا عیب سوانا
نفاق المرء من ذله
النفس مولعة بحب العاجل
نوم الظالم عبادة
ترجمه: خواب ستمگر عبادت است! سعدی: ظالمی را خفته دیدم نیمروز/ گفتم: این فتنه ست خوابش برده به!
نومة أهل الکهف
ترجمه: «خواب اصحاب کهف.»
ه
هذا الشبل من ذاک الأسد
هذا المیت لا یساوی ذلک البکاء
هذه بتلک والبادئ أظلم
الهزیمة تحل العزیمة
هما کفرسی رهان
هَمّ یبکِّی وهَمّ یضحِّک
همّه على بطنه
همه لا یتجاوز طرفی ردائه
الهموم بقدر الهمم
هو کالکمأة لا أصل ثابت ولا فرع نابت
هو من أهل الجنة
هو یرقم على الماء
هی الأخلاق تنبت کالنبات إذا سقیت بماء المکرمات
هی الدنیا تُحَبُّ ولا تُحابِی
هی النفس ما حَمَّلْتَها تتحمل وللدهر أیام تجور وتَعْدِلُمن یخشى البلل لا یصطاد السمک
هیهات تکتم فی الظلام مشاعل