ع
عاد الأمر إلى نصابه
العاقل لا یبطل حقا ولا یحق باطلا
العاقل لا یستقبل النعمة ببطر ولا یودعها بجزع
العاقل من عقل لسانه والجاهل من جهل قدره
عامل الناس برأی رفیق والق من تلقى بوجه طلیق
عامل الناس بما تحب أن یعاملوک به
عَبدُ غَیرِکَ حُرٌ مِثلکَ
ترجمه: «بنده دیگران نسبت به تو مانند تو آزاد است.»
العبد یقرع بالعصا والحر تکفیه الإشارة
العتاب خیر من الحقد
العتاب صابون القلب
العتاب قبل العقاب
العتاب هدیة الأحباب
العتب على النظر
عثرة القدم أسلم من عثرة اللسان
العدد فی اللیمون
العدل أساس الْمُلْک
العدیم من احتاج من اللئیم
عذر لم یتول الحق نسجه
العز فی نواصی الخیل
عَزَّ من قنع وذل من طمع
عش رجبا ترى عجبا
عش عزیزا أو مت وأنت کریم
عش عزیزا أو مت وأنت کریم بین طعن القنا وخفق البنود
عصفور فی الید خیر من عشرة على الشجرة
ترجمه: «یک گنجشک در دست بهتر از ده گنجشک روی درخت است.»
مترادف فارسی: «سرکه نقد به‌از حلوای نسیه.»
مترادف فارسی: «سیلی نقد به‌از عطای نسیه.»
مترادف فارسی: «نقد موجود به که نسیه موعود.»
مترادف فارسی: «جگرک امروز بهتر از دنبه فردا.»
مترادف فارسی: «گنجشک نقد به از طاووس نسیه.»
تمثیل: «ما درخورصید تو نباشیم ولیکن// گنجشک به‌دست است به‌از باز پریده» سعدی
تمثیل: «بدسـت آوریده خردمند سنگ// به‌نایافته‌دُر به‌ندهد زچنگ» اسدی طوسی
تمثیل: «به‌نسیه مده نقد اگــر چند نیز// به‌خرما بود وعده و نقد خار» ناصرخسرو
العفة جیش لایهزم
العفو عند المقدرة
العفو یصلح الکریم ویفسد اللئیم
العقل أشرف الأحباب
العقل زینة
العقل صدق الحکم على الأمور
العقل صفاء النفس والجهل کدرها
العقل غریزة تربیها التجارب
العقل یُهَابُ ما لا یُهابُ السیف
عقوبة الحاسد نفسه
عقول کل قوم على قَدْرِ زمانهم
علامة الکذاب جوده بالیمین من غیر مستحلف
العِلْمُ أشهر الأحساب
عِلْمُ الرجل ولده المخَلَّدُ
علم بلا عمل کشجر بلا ثمر
ترجمه: «علم بی‌عمل درخت بی‌ثمر است.»
مترادف فارسی: «علم بی‌عمل زنبور بی عسل است.» سعدی
تمثیل: برگردان از عربی به فارسی : «بار درخت علم نباشد مگر عمل// با علم اگر عمل نکنی شاخ بی‌بری» سعدی
تمثیل: «علم چندان‌که بیشتر خوانی// چون عمل در تو نیست نادانی» سعدی
تمثیل: «علم داری عمل نه، دان که خری// بار گوهر بری و کاه خوری» سنایی
تمثیل: «علم کز اعمال نشانیش نیست// کالبدی دارد و جانیش نیست» امیر خسرو
العلم زین فکن للعلم مکتسبا وکن له طالبا ما عشت مقتبسا
العلم فی الصِّغَرِ کالنقش على الحجر
العلم کالسراج من مر به اقتبس منه
علم لا ینفع ککنز لا یُنْفَقُ منه
العلم یُؤْتَى ولا یَأْتِی
العلم یجدی ویبقى للفتى أبدا والمال یفنى وإن أجدى إلى حین
العلم یرفع بیتا لا عماد له والجهل یهدم بیت العز والشرف
العلماء ورثة الأنبیاء
ترجمه: «دانشمندان وارث پیامبرانند.»
على الباغی تدور الدوائر
علی أن أسعى ولیس علی إدراک النجاح
على رأسه ریشة
علیک بالإخوان فإنهم فی الرخاء زینه وفی البلاء عُدَّةٌ
علیک بالجنة فإن النار فی الکف
علیه ما على أبی لهب
العمر واحد والرب واحد
العمل أبلغ خطابٍ
عمل البحر طحینة
عمى العین ولا عمى القلب
ترجمه: «از چشم کور باش، نه از قلب.»
عن المرء لا تسأل وسل عن قرینه
عند الامتحان یکرم المرء أو یهان
عند البطون تعمى العیون
عند الرهان تعرف السوابق
عند الشدائد تعرف الإخوان
عند الصباح یحمد القوم السرى
عند جُهَیْنَةَ الخبر الیقین
عندما تغیب الهرة تلعب الفیران
عندما تکون فی روما تصرف کما یتصرف الرومان
عنز استتیست
العنزة ترعى بمرعاها
العیش فی الدنیا جهاد دائم
عیش وملح
العین بالعین والسن بالسن
ترجمه: «چشم به‌ازای چشم، دندان به‌ازای دندان.»
تمثیل: برگردان از زبان عربی به فارسی «محتسب خم شکست و من سر او// سن بالسن والجروح قصاص» حافظ
العین لا تعلو على الحاجب
غ
الغائب عُذْرُه معه
غاب حولین وجاء بِخُفَّیْ حنین
غابت السباع ولعبت الضباع
الغالی ثمنه فیه
غبن الصدیق نذالة
الغریب أعمى ولو کان بصیراً
غضب الجاهل فی قوله وغضب العاقل فی فعله
الغضب صدأ العقل
غضبه على طرف أنفه
غنى المرء فی الغربة وطن وفقره فی الوطن غربة
غنى النفس خیر من غنى المال
الغنى غنى القلب لا غنى المال
الغنى فی ید اللئیم قبیح قدر قبح الکریم فی الإملاق
الغنى یورث البطر
غیری یأکل الدجاج وأنا أقع فی السیاج